Historia odwróconego kredytu hipotecznego w Polsce i na świecie
Odwrócona hipoteka na świecie i w Polsce ma swoją ciekawą historię. Poniżej najważniejsze fakty, które ukazują samą ideę i proces kształtowania się tego środka finansowego, który znajduje coraz więcej zwolenników nie tylko w Stanach Zjednoczonych.
Zaskakujące początki odwróconej hipoteki
Ojczyzną odwróconego kredytu hipotecznego są Stany Zjednoczone. Po raz pierwszy został on zaprezentowany światu w 1961 roku przez przez Nelsona Haynesa z Deering Savings & Loan (w Portland, ME) jako pomoc dla Nellie Young, wdowy po jego trenerze piłkarskim.
Odwrócona hipoteka pozwoliła jej nie stracić dachu nad głową i jednocześnie uzyskać stały dochód po śmierci męża. Idea odwrotnej hipoteki została później podchwycona i rozwinięta w 1970 roku przez kilka prywatnych banków, oferujących kredyty w stylu reverse mortgage.
Dawały one seniorom dostęp do kapitału zgromadzonego w ich nieruchomościach, jednak bez gwarancji rządowych.
Pierwszego kredytu hipotecznego w formie jaką znamy dzisiaj udzielono W 1989 roku. Stało się to w Kansas. Początkowo ludzie byli ostrzegani, że stracą swoje domy lub, że zbankrutują, jeśli podpiszą „trudne do zrozumienia” dokumenty hipoteczne. Historia pokazuje, że tak się nie stało. Od 1989 roku odwrócona hipoteka zyskała na popularności, zwłaszcza w połowie lat 90.
Pomimo wstrząsów gospodarczych i istnienia tradycyjnych kredytów hipotecznych, odwrócony kredyt hipoteczny wciąż uchodzi na rynku finansowym za jeden z bezpieczniejszych.
Odwrócona hipoteka w Polsce – zarys historii
Nowa rzeczywistość, często po przemianach ustrojowych, niejako wymusiła na społeczeństwach europejskich szukanie alternatywnego sposobu na polepszenie warunków bytowych starzejących się społeczeństw. Amerykański przykład doskonale się sprawdził, choć zaznaczyć należy, że na nieco innych, zindywidualizowanych zasadach. Na konieczność reverse mortgage miały i mają wpływ: starzenie się społeczeństwa, wydłużenie się średniego życia ludzkiego, mniejsza dzietność przy zwiększonej zamożności.
Motorem do zajęcia się przez rząd polski tematem odwróconej hipoteki była niewątpliwie chęć dorównania w tej kwestii światowym rynkom finansowym, tak by nasz kraj nie pozostawał w tyle, ale także potrzeba chwili.
Prace nad Ustawą o odwróconym kredycie hipotecznym – zarys
Rozpoczęły się na podstawie projektu założeń z dnia 26 kwietnia 2011 roku, którego pierwotna wersja powstała nieco ponad rok wcześniej. Potem wersję założeń do projektu Ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym zaktualizowano. Założenia z dnia 30 stycznia 2012 roku przyjęte 15 października 2013r. stały się podstawą do stworzenia Projektu ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym z dnia 11 lutego 2014r. Projekt ten po wielu perturbacjach został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów, podpisany przez Premiera i skierowany do Sejmu.
Jego Pierwsze Czytanie odbyło się 6 czerwca 2014r. Tą ważną rządową inicjatywę na 69. Posiedzeniu Sejmu uzasadniał Wiceminister Finansów Wojciech Kowalczyk. Zyskała sobie ona sympatię i poparcie wszystkich sił politycznych. Tym samym Projekt przyjęto i zaaprobowano do dalszych prac.
W trakcie prac nad Ustawą o odwróconym kredycie hipotecznym Ministerstwo Gospodarki przedstawiło propozycję uregulowania świadczeń na prawach dożywocia – rent dożywotnich przez spółki prawa handlowego. Początkowo dążono do połączenia tych dwóch propozycji, ostatecznie jednak z tego pomysłu zrezygnowano, stąd też regulacje dotyczące odwróconej hipoteki i rent dożywotnich będą procedowane oddzielnie.
Ważną dla odwróconej hipoteki w Polsce była inicjatywa poselska SLD, dzięki której do Sejmu trafił Poselski projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym z dnia 2 kwietnia 2013 roku, wzorowany w dużej mierze na Założeniach zaproponowanych przez Ministerstwo Finansów. Ze względu na zbieżność został on tymczasowo wstrzymany do czasu, kiedy do Sejmu trafił Projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym MF.
W Sejmie Projektami Rządowym i Poselskim zajęła się Komisja Finansów Publicznych, kierując dokumenty do dalszych prac w Podkomisji Finansów Publicznych,która szybko wypracowała jednolite stanowisko w sprawie 28 sierpnia 2014. Drugie czytanie odbyło się 10 września 2014r, po czym niezwłocznie przystąpiono do III Czytania, podczas którego uchwalono Ustawę o odwróconym kredycie hipotecznym i już 15 września 2014r. przekazano ją Prezydentowi oraz Marszałkowi Senatu.
Senat zajął się Ustawą o odwróconym kredycie hipotecznym w Komisjach Budżetu i Finansów Publicznych, 8-9 października 2014r. wnosząc poprawki. To spowodowało powrót ustawy do Sejmu – do Komisji Finansów Publicznych, która zarekomendowała 4 z 14 poprawek. Ostatecznie Sejm zaakceptował stanowisko przyjęte przez Komisję 23 października 2014r. Tym samym zakończono prace parlamentarne nad Ustawą o odwróconym kredycie hipotecznym, którą 10 listopada podpisał Prezydent Bronisław Komorowski.
Ustawa wprowadzająca na polski rynek odwróconą hipotekę już 14 listopada 2014r. została opublikowana w Dzienniku Ustaw poz. 1585. Zacznie ona obowiązywać po 30 dniach od ogłoszenia, a więc 15 grudnia 2014r.