Odwrócona hipoteka po pracach na 78. Posiedzeniu Sejmu
24.10.2014Podczas 78. posiedzenia Sejmu posłowie w dwóch etapach zajmowali się Uchwałą Senatu w sprawie Ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym (druk nr 2811), a konkretnie Sprawozdaniem Sejmowej Komisji Finansów Publicznych (druk nr 2821) z dnia 21 października 2014r.
Sprawozdanie Sejmowej Komisji Finansów Publicznych było 19 punktem Porządku dziennego, stąd Sejm zajął się nim w późnych godzinach wieczornych Drugiego dnia Obrad. W dniu następnym przeprowadzano głosowania.
Na wstępie Poseł Krystyna Skowrońska krótko uzasadniła decyzję Komisji w sprawie poprawek. Aby nie pominąć niczego, cytując stenogram, prezentujemy je poniżej w całości.
Stanowisko FPB – uzasadnienie Sprawozdawcy
Co do samego rozwiązania, które po raz pierwszy wprowadzamy na rynek, to będzie to nowy produkt, tego kredytu będą mogły udzielać banki, będzie to podlegało całemu systemowi nadzoru, bo banki są instytucjami nadzorowanymi. W przypadku tego produktu, czyli kredytu, nie będzie wymagane badanie zdolności kredytowej, a jedynie zostanie on zabezpieczony hipoteką na nieruchomości bez przenoszenia prawa własności, co jest rzeczą niezwykle ważną w stosunku do funkcjonujących na rynku produktów oferowanych nie przez instytucje bankowe.
A zatem z datą zaciągnięcia tego kredytu zabezpieczonego nieruchomością własność nie będzie przenoszona, na obowiązek spłaty będzie wyznaczony termin 12 miesięcy od śmierci kredytobiorcy, będzie też obowiązek pełnego poinformowania klienta o możliwości zaciągnięcia tego kredytu, o warunkach tego kredytu. To jest rzecz niezwykle ważna, bo to jest nowy produkt, nowy nadzorowany sektor, a zatem rozpoczyna się kształtowanie nowej praktyki, która powinna służyć klientowi.
Senat w swojej uchwale zaproponował 14 poprawek. Chciałabym omówić tylko niektóre z nich. Jakie stanowisko dotyczące rekomendowania bądź nierekomendowania przyjęcia tych poprawek przez Sejm zajęła komisja?
W poprawkach 1., 6. i 9. Senat proponuje wprowadzenie dodatkowych zapisów określających koszty związane z zaciągnięciem tego kredytu. W tym przypadku opinia komisji jest taka, aby te poprawki odrzucić, uznając, przyjmując takie wyjaśnienia w tej sprawie, które wskazują na to, że ta umowa obowiązuje nawet po śmierci kredytobiorcy, a w przypadku wyceny nieruchomości lub lokalu jest potrzeba monitorowania stanu tej nieruchomości, jest potrzeba przyjęcia dodatkowych obowiązków, których koszty w dniu zawierania umowy będą trudne do określenia, bo może pojawić się np. obowiązek wprowadzenia kuratora albo zabezpieczenia nieruchomości, albo poprawienia jej stanu tak, aby wartość tej nie ruchomości w dalszym ciągu była przybliżona do tej z dnia udzielenia kredytu, aby po pierwsze, zabezpieczony został ten kredyt, a po drugie, aby nie powodował dodatkowych ryzyk dla instytucji kredytującej, dlatego że w przypadku gdy powoduje dodatkowe ryzyka, przenoszą się one m.in. na depozyty, a te są w tym przypadku gwarantowane. Zatem jest to zrobione po to, żeby nie generować dodatkowych ryzyk.
I takie było też przeświadczenie komisji, żeby w tym przypadku poczekać na ukształtowanie się praktyki na rynku. I na pewno w przypadku nowo wprowadzonych rozwiązań to jest dobra praktyka, a przypomnę, że m.in. wprowadzając podatek od miedzi i srebra, taką ustaliliśmy praktykę, że po okresie funkcjonowania danego rozwiązania oceniamy je. I w tym przypadku dzisiaj pozostawiono przepisy, które zaproponował Sejm, odrzucając właśnie poprawki, czyli rekomendując negatywnie poprawki 1., 6. i 9.
Poprawka 8. dotyczy m.in. zawarcia umowy kredytowej z odwróconą hipoteką w formie aktu notarialnego. Chcę przypomnieć uzasadnienie rządu, bo był on przeciwny tej poprawce. Tak naprawdę musimy zdać sobie sprawę z tego, że forma aktu notarialnego nie zapewnia żadnego dodatkowego bezpieczeństwa kredytobiorcom. Ona jedynie potwierdza poprzez podpis kredytobiorcy, że jest on stroną umowy kredytowej, a w tym przypadku powoduje również dodatkowe koszty po stronie kredytobiorcy, a zatem rekomendacja dla tej poprawki przez komisję jest negatywna.
W przypadku poprawki 3., która mówi o zastosowaniu łącznego prawa przy ustanowieniu hipoteki, to jest ujawnienia dotyczącego wpisu, ale zarazem ujawnienia roszczenia o przeniesienie własności nieruchomości, oba te warunki muszą być zastosowane łącznie. W przypadku Senatu było inne rozwiązanie. A zatem komisja nie rekomenduje przyjęcia tej poprawki.
Bardzo pozytywnie, trzeba powiedzieć, przyjęliśmy – ale długo w komisji rozmawialiśmy, żeby nie mówić, że tym tematem nie zajmowała się Komisja Finansów Publicznych – wydłużenie terminu ważności oferty banku, z 7 do 14 dni. Jest to dodatkowe rozwiązanie prokonsumenckie.
Pozostałe poprawki mają charakter doprecyzowujący. A zatem komisja rekomenduje, aby te poprawki zostały przyjęte.
Chciałabym powiedzieć, że tak jak wszyscy w trakcie pracy nad tym projektem uważam, że ten nowy produkt będzie bezpieczny, jeżeli będzie zainteresowanie nim na rynku, będzie to nadzorowane – sama procedura – przez Komisję Nadzoru Finansowego, a w przypadku dodatkowych kosztów czy innych kosztów bądź kształtowania się cen na rynku tego produktu, przypomnę, zawsze Wysoka Izba, parlament, ma prawo do tego, aby nakładać czy wprowadzać dodatkowe rozwiązania, które zabezpieczają kredytobiorcę. Te stosunki pomiędzy kredytobiorcą a kredytodawcą są różne. Przypomnę, że w przypadku kredytów konsumenckich były wprowadzane takie dodatkowe ograniczenia, między innymi w przypadku wysokości odsetek maksymalnych.
A zatem ten produkt jako nowy wejdzie na rynek. My kończymy pracę parlamentarną. Ten projekt będzie czekał na podpis prezydenta i będziemy się przyglądać, a na pewno po roku warto się zainteresować, jak ten produkt wpłynął na rynek.
Jedno tylko bardzo krótkie wyjaśnienie, żeby tej dyskusji dopełnić. Nie zajmowaliśmy się w trakcie pierwszego czytania i drugiego czytania sprawą renty dożywotniej. Myślę, że ten projekt będzie nowym projektem, nad którym będziemy wspólnie pracować.
Dalsza praca – oświadczenia i dyskusja
Następnie nastąpiły 3-minutowe oświadczenia w imieniu klubów i koła.
Wzięli w niej udział posłowie:
- Jacek Brzezinka – popierając stanowisko Komisji Finansów Publicznych,
- Gabriela Masłowska – popierając 9 poprawek Senatu, wstrzymując się od głosu nad pozostałymi,
- Genowefa Tokarska – z poparciem dla stanowiska Komisji Finansów Publicznych,
- Piotr Chmielowski – z poparciem dla poprawki 1, 6, 9 w pozostałym zakresie tak, jak rekomenduje Komisja Finansów Publicznych
- Andrzej Romanek – popierając stanowisko Senatu i 14 poprawek,
- Michał Tomasz Pocholski – popierając stanowisko o uchwale Senatu.
Po czym poseł Anna Sobecka zadała następujące pytania:
1. Jaki jest rzeczywisty cel wprowadzenia ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym?
2. W jaki sposób rządowa ustawa precyzuje sposób płacenia odsetek od kredytu?
Sugerując, że ustawa doprowadzi do uwłaszczenia.
Odpowiedzi udzieliła podsekretarz Stanu w MF Podedworna-Tarnowska podkreślając*:
My nie kreujemy rzeczywistości w tej ustawie, /…/ staramy się wyregulować i stworzyć bezpieczeństwo klientom potencjalnej nowej usługi, jaką będzie odwrócony kredyt hipoteczny. Procedowana ustawa, /…/ w sposób bardzo szczegółowy reguluje, jaki jest cel tej ustawy, a jest nim wzmocnienie bezpieczeństwa nad usługą, czy innymi słowy produktem finansowym, który obecnie jest świadczony przez instytucje finansowe, które nie są pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego.W tym projekcie precyzujemy, że odwrócony kredyt hipoteczny będzie mógł być udzielany wyłącznie przez banki zarejestrowane w Polsce, które są pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego, bądź też oddziały banków zagranicznych, które są nadzorowane przez nadzory w ich krajach macierzystych.
Drugie pytanie dotyczyło tego, jak precyzuje się płatność odsetek. Ta ustawa również reguluje, wydaje mi się, że chociażby w art. 10 ust. 2 pkt 9, wysokość i sposób płatności innych kosztów, w tym kosztu wykonywania przez bank upoważnienia, kosztu monitorowania wartości nieruchomości i wszystkie opłaty/…/ Wszystkie opłaty, oprocentowanie są doprecyzowane w art. 10, gdzie mówimy, co zawiera umowa odwróconego kredytu hipotecznego. I chciałabym podkreślić, że umowa kredytu hipotecznego precyzuje, jakie koszty będzie ponosił kredytobiorca.
Poza tym Kodeks cywilny reguluje tak zwane maksymalne oprocentowanie, które może być pobierane przez instytucje finansowe od tego typu usług, w tej chwili jest to stopa 12%. Wynika to z algorytmu, który jest wpisany w tę ustawę: 4 razy stopa lombardowa, obecnie jest to wysokość 12%.
Odwrócona hipoteka – podsumowanie prac sejmowych
Poseł Krystyna Skowrońska na zakończenie podkreśliła:
Na początku były dwa projekty – klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej i rządowy, ale praprzyczyną tego, że ten projekt się pojawił, była praca Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Starszych, którego szefem jest pan senator Mieczysław Augustyn i to pewno warto w całej tej dyskusji powiedzieć.
Słowa pani poseł Sobeckiej trochę mnie zbulwersowały, bo odwrócony kredyt hipoteczny nie jest żadnym wywłaszczeniem, to musi być decyzja osoby, która ma taką nieruchomość i będzie chciała zaciągnąć tego rodzaju kredyt. Myślę, że z obowiązku informacyjnego na samym początku przy wdrożeniu tego produktu będzie badał to nadzorca nasz krajowy, a od każdej z osób, która będzie chciała zaciągnąć kredyt zabezpieczony hipoteką, zwany odwróconym kredytem hipotecznym, będzie zależało, do którego banku będzie chciała się skierować.
Dzisiaj, gdy mówimy o rynku kredytów na przykład mieszkaniowych, te kredyty są różne, a cena jest stosunkowo niska. Jak będzie się kształtować praktyka, będziemy obserwować. Jest to zdecydowanie inne rozwiązanie czy jest inne oprocentowanie takiego kredytu, dlatego że i inny jest rodzaj ryzyka z tym związany.
Przypomnę, że w debacie w trakcie drugiego czytania wskazywano, czy ma być kredytowanie, czy lepiej rozporządzać, czy zbyć nieruchomość, w innej formule dokonać zamiany. Te wszystkie, inne, sytuacje są możliwe. Na pewno jest to produkt nadzorowany przez nadzory banków, które będą oferowały takie produkty, a my na pewno będziemy monitorować tę sytuację, żeby przekonać się, jak to wpłynęło na rynek.
Druga sprawa, już na zakończenie, z podziękowaniem za współpracę i za to, że tak zakończyliśmy prace nad tym projektem, do pani minister: prosimy jeszcze o przekazanie, bo mówimy, że rynek jest niepełny, jeśli chodzi o produkty tego typu, że oczekujemy również renty dożywotniej, chociaż ona ma zupełnie inny charakter. Praktyka w innych krajach pokazała, że instytucje, jeżeli chcą być wiarygodne, muszą naprawdę szanować klienta. Myślimy, że w tym przypadku tak będzie również ze strony tych, którzy będą udzielać tych kredytów tutaj, w Polsce.
/…/W resorcie gospodarki trwają prace nad projektem ustawy dotyczącej renty dożywotniej. To jest inny rodzaj produktu, również zabezpieczony nieruchomością. A zatem jeżeli będziemy mieć taki produkt, jak na innych rynkach, i będzie gotowość, projekt dotyczący takiego produktu zostanie przekazany Sejmowi, będziemy nad tym pracować. Dotyczy to (informacja do przekazania pani minister – dopisek aut.)/…/renty dożywotniej.
Po czym Wicemarszałek Marek Kuchciński zamknął dyskusję, informując, że głosowanie nad uchwałą w sprawie Ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym odbędzie się w bloku głosowań.
*źródło: stenogram z posiedzenia Sejmu.